Tổng quan về mụn trứng cá
Mụn trứng cá là vấn đề da liễu thường gặp ở cả nam và nữ, ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến ở lứa tuổi thanh thiếu niên, trong giai đoạn dậy thì.
Đây là tình trạng bệnh lý mắc phải khi các nang lông trên da bị tắc nghẽn bởi các chất bã nhờn, vi khuẩn và các tế bào chết.
Tùy thuộc vào mức độ trầm trọng của mụn trứng cá hay tình trạng da thâm, sẹo sau mụn mà ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý của người bệnh, tạo mặc cảm tự ti, ngại giao tiếp với đám đông.
Nếu không điều trị dứt điểm, mụn trứng cá tái đi tái lại nhiều lần sẽ ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống, sinh hoạt của người bệnh.
Triệu chứng điển hình của mụn trứng cá
Triệu chứng mụn trứng cá khác nhau tùy thuộc vào cơ địa của từng bệnh nhận, nhưng nhìn chung thường có các biểu hiện như sau:
- Thường xuất hiện nhiều trên mặt, vai, lưng và ngực.
- Nốt mụn sưng nhỏ, đỏ, dạng sẩn.
- Mụn đầu đen hoặc đầu trắng, nặng hơn có thể gặp mụn nhọt, mụn mủ, mụn hạch gây đau đớn khó chịu.
Cơ chế hình thành mụn trứng cá
Cơ chế hình thành mụn trứng cá giải thích rõ lý do tại sao mụn trứng cá lại thường được bắt gặp ở các vị trí có nhiều tuyến bã nhờn hay các vùng da thường xuyên tiết mồ hôi.
Loại vi khuẩn gây ra mụn trứng cá có tên là Propionibacterium acnes (gọi tắt là P. acnes). Đây là vi khuẩn kỵ khí sống kí sinh trong các lỗ chân lông và nang lông của da và là một trong những nguyên nhân góp phần gây ra mụn. Chúng sử dụng bã nhờn, dầu do các tuyến bã nhờn tiết ra làm nguyên liệu sinh năng lượng cho chúng hoạt động.
Vì một vài nguyên nhân, tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn tiết ra quá nhiều bã nhờn làm bít tắc các lỗ chân lông, tạo môi trường hoàn hảo, vừa cung cấp nguyên liệu vừa tạo điều kiện thiếu oxy cho vi khuẩn P.acnes phát triển. Trong suốt quá trình đó, P.acnes sinh ra một lượng lớn các enzyme và chất thải gây kích ứng da, kích ứng hệ thống miễn dịch của cơ thể. Bạch cầu trung tính được huy động mang nhiệm vụ tiêu diệt P.acnes.
Hệ quả là, các chất bã nhờn dư thừa, xác vi khuẩn, xác bạch cầu chết tích tụ dần dần gây viêm nhiễm.
Nếu lỗ chân lông kín sẽ hình thành nên mụn đầu trắng. Ngược lại nếu lỗ chân lông có kích thước lớn, không khí làm oxy hóa các chất bã nhờn hình thành nên mụn đầu đen. Nếu tình trạng viêm, nhiễm trùng nặng hơn sẽ gây xuất hiện mụn mủ và nang cứng.
Những nguyên nhân gây ra mụn trứng cá
Sự tăng tiết bã nhờn
Tuyến bã nhờn hoạt động mạnh tạo điều kiện để vi khuẩn dễ sinh sôi và phát triển hơn.
Trong quá trình dậy thì, các chất nội tiết tố (hay còn gọi là hormon) tăng lên và kích thích tuyến bã nhờn ở da nên ở lứa tuổi này, mụn trứng cá là bệnh lý khá phổ biến.
Rối loạn nội tiết tố còn thường xuyên xảy ra ở phụ nữ có thai và cho con bú, phụ nữ đang có kinh nguyệt hay ở giai đoạn mãn kinh, lạm dụng thuốc tránh thai, corticoid hay một số bệnh lý như:
- Viêm nang lông.
- Viêm da tiết bã.
- Hội chứng buồng trứng đa nang.
Tiền sử gia đình
Yếu tố di truyền cũng là nguyên nhân khiến chúng ta gặp phải vấn đề với mụn trứng cá. Nếu bố mẹ bị mụn trứng cá thì con cũng có nguy cơ cao mắc phải.
Chế độ ăn uống, sinh hoạt không lành mạnh
Thường xuyên thức khuya, uống ít nước, ăn các loại thực phẩm dầu mỡ, chứa nhiều chất kích thích… là nguyên nhân khiến tình trạng da ngày một xấu đi.
Gan, thận là hai cơ quan có nhiệm vụ bài tiết chất độc ra khỏi cơ thể. Nếu cơ thể không được cung cấp đầy đủ các loại vitamin và khoáng chất cũng như ngủ không đủ giấc, chức năng của gan, thận sẽ suy yếu. Các chất độc tích tụ gây nóng trong người, khiến tình trạng da rất khó cải thiện.
Vệ sinh da mặt không đúng cách
Vệ sinh da bằng sữa rửa mặt chứa hàm lượng chất tẩy rửa cao, độ pH không thích hợp dù tạo cảm giác “sạch kin kít” cho da sau khi rửa nhưng vô tình khiến da mất đi độ ẩm tự nhiên. Da trở nên khô hơn, kích thích tuyến bã nhờn tiết nhiều dầu để bù đắp lượng nước đã mất, tạo môi trường cho P.acnes cư ngụ và phát triển.
Sử dụng các loại mỹ phẩm không đảm bảo chất lượng
Từ lâu, việc sử dụng mỹ phẩm để làm đẹp đã trở thành thói quen của nhiều chị em phụ nữ.
Chính vì vậy rất nhiều hãng mỹ phẩm ra đời đáp ứng nhu cầu cao đó. Tuy nhiên, lựa chọn mỹ phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, thành phần hóa học không đảm bảo, mỹ phẩm hết hạn sử dụng lại trở thành nguyên nhân khiến tình trạng da trở nên yếu ớt, đồng nghĩa với khả năng mắc các loại mụn trứng cá tăng lên.
Stress, căng thẳng
Áp lực công việc, cuộc sống khiến cơ thể lo âu, mệt mỏi, căng thẳng cũng là nguyên nhân khiến da dễ mắc mụn trứng cá đồng thời gây mất kiên nhẫn trong quá trình điều trị mụn.
Trường hợp dễ bị mụn trứng cá
Những trường hợp sau đây rất dễ mắc mụn trứng cá:
- Trẻ trong giai đoạn vị thành niên, tuổi dậy thì.
- Phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt, có thai và cho con bú, giai đoạn mãn kinh.
- Người mắc bệnh viêm nang lông, hội chứng u nang buồng trứng,..
- Người thường xuyên tiếp xúc với công việc bắt buộc cần trang điểm nhiều như ca sĩ, diễn viên.
- Người làm việc trong môi trường nhiều dầu mỡ như nhà bếp hay khói bụi.
- Người làm công việc có yêu cầu phải thường xuyên đội mũ bảo hộ, ba lô hay trang phục dày, nhiều lớp, không thoát mồ hôi.
- Người làm việc về đêm.
- Một vài trường hợp đang gặp phải áp lực lớn từ cuộc sống.
Làm sao để phòng tránh mụn trứng cá
Tuy mụn trứng cá là bệnh lý da liễu phổ biến nhưng không phải không có cách để phòng ngừa. Tuân theo các chỉ dẫn dưới đây không chỉ giúp bạn đề phòng mụn trứng cá hiệu quả còn giúp bạn có một làn da căng bóng, tươi trẻ, trắng sáng:
- Vệ sinh da sạch sẽ, sử dụng các loại nước tẩy trang, sữa rửa mặt có độ pH thích hợp.
- Từ bỏ thói quen đưa tay lên mặt, đồng thời vệ sinh chăn, ga, gối, đệm sạch sẽ.
- Tránh mặc trang phục quá bó sát cơ thể, nếu bắt buộc do tính chất công việc thì nên thay thường xuyên, không nên mặc liên tục trong thời gian dài.
- Sử dụng các loại mỹ phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, còn hạn sử dụng.
- Không nên ăn các loại thức ăn có hàm lượng đường cao, thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, chứa nhiều loại gia vị cay, nóng hay các thức uống chứa các chất kích thích như rượu, bia, caffein, không hút thuốc lá.
- Giữ tinh thần lạc quan, tích cực, ngủ đủ giấc.
- Uống đủ lượng nước mà cơ thể cần.
- Điều trị dứt điểm các vấn đề về da hay các bệnh lý liên quan đến nội tiết tố để phòng ngừa tình trạng lỗ chân lông quá tải các chất bã nhờn.
- Sử dụng thuốc tránh thai hợp lý, theo đúng hướng dẫn của bác sĩ hoặc tờ hướng dẫn sử dụng thuốc.
Nếu có các dấu hiệu nào của mụn trứng cá nên làm theo các hướng dẫn sau đây để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu nhất:
- Đến thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín để được các bác sĩ khám và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng da.
- Không nên tự ý sử dụng hay lạm dụng các loại thuốc bôi, thuốc uống nhất là các loại kháng sinh, isotretinoin hay corticoid để trị mụn mà không có sự cho phép của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ của thuốc hay các biến chứng có thể xảy ra.
- Không được tiện tay nặn mụn hay đến các trung tâm làm đẹp không đảm bảo chất lượng để điều trị.